پوست شما، اگرچه بزرگ‌ترین عضو بدن‌تان است، اما یکی از ظریف‌ترین قسمت‌های بدن می‌باشد. بیشتر مستعد آسیب است و بنابراین مراقبت از آن با پیروی از یک روتین مراقبت از پوست ضروری است. استفاده از کرم ضد آفتاب با طیف گسترده، اساسی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین مرحله مراقبت از پوست است که هر فردی صرف نظر از سن، جنسیت یا نوع پوست خود باید رعایت کند. این می‌تواند از بسیاری از مشکلات پوستی شما، از پیری زودرس گرفته تا لکه‌های ناشی از آفتاب و رنگ ناهموار پوست، جلوگیری کند. در واقع، قرار گرفتن در معرض مداوم و محافظت‌نشده خورشید گاهی اوقات می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری مانند سرطان پوست و کراتوز اکتینیک شود.
آیا نمی‌دانید این اصطلاح چیست و چه کسانی در معرض خطر ابتلا به این بیماری پوستی هستند؟ یادگیری در مورد کراتوز اکتینیک مطمئنا یکی از راه‌های پیشگیری از آن است. در برخی موارد، می‌تواند پیش‌ساز سرطان نیز باشد. اگر در مراحل اولیه درمان نشود، ممکن است به سرطان پوست تبدیل شود. تعجب خواهید کرد اگر بدانید که این یک بیماری شایع پوستی است و متخصصان پوست هر ساله با موارد متعددی مواجه می‌شوند. در این مقاله، در مورد علائم، علل، گزینه‌های درمانی و همچنین راه‌های پیشگیری صحبت می‌کنیم.
کراتوز اکتینیک چیست؟
کراتوز اکتینیک (AK) یک نقطه پوسته پوسته خشن روی پوست است که به دلیل سال‌ها قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود. همچنین به عنوان کراتوزهای پیری یا کراتوزهای خورشیدی شناخته می شود. معمولا در مناطقی که در معرض نور خورشید هستند مانند صورت، پوست سر، لب‌ها، گوش‌ها، پشت دست‌ها و ساعد ایجاد می‌شود. در موارد شدید، ممکن است در قسمت بالای کمر و پاها نیز وجود داشته باشد. این ضایعات پوستی سرطانی نیستند، اما درصد کمی از آن‌ها می‌توانند در طی چند سال به کارسینوم سلول سنگفرشی تبدیل شوند و بنابراین تشخیص و درمان به موقع مهم است.
علائم کراتوز اکتینیک
کراتوزهای اکتینیک از نظر ظاهری متفاوت هستند، اما معمولا توسط متخصص پوست با مشاهده آن تشخیص داده می‌شوند. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از:
- تعداد ضایعات: ممکن است یک ضایعه منفرد یا ضایعات متعدد در نواحی مختلف وجود داشته باشد.
- اندازه: می‌تواند یک تکه پوست خشن و خشک باشد که اندازه آن از ۱ سانتی‌متر تا ۲ونیم سانتی‌متر متفاوت است.
- سطح: می تواند صاف، برآمده یا دارای سطح زگیل‌مانند باشد.
- رنگ: ممکن است به رنگ پوست، قرمز یا رنگدانه (قهوه‌ای) باشد.
- علائم مرتبط: می‌تواند کاملا بدون علامت باشد یا با خارش، احساس سوزش یا حتی خونریزی و پوسته پوسته شدن در موارد شدید همراه باشد.
علل کراتوز اکتینیک چیست؟
کراتوز اکتینیک عمدتا در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید و بیشتر بخاطر طیف نور UVB ایجاد می‌شود. به دلیل آسیب DNA توسط پرتوهای UVB با طول موج کوتاه، رشد سلولی غیرطبیعی وجود دارد.
موارد زیر یک عامل خطر برای ایجاد کراتوز اکتینیک هستند:
۱- سن بالای ۶۰ سال:
سن در این امر نقش اساسی دارد. مردان در گروه سنی بالاتر، یعنی بالای ۶۰ سال بیشتر مستعد ابتلا به کراتوز اکتینیک هستند.
۲- انواع پوست روشن‌تر:
ملانین نقش محافظتی در برابر آسیب UVB دارد و بنابراین پوست فیتزپاتریک نوع I و II بیشتر مستعد ابتلا به آن است. با این حال، این بدان معنا نیست که سایر انواع پوست نمی‌توانند آن را دریافت کنند؛ اما ارقام بسیار کمتر است.
۳- تمایل به آفتاب سوختگی آسان:
افرادی که به راحتی آفتاب سوخته می‌شوند، شانس بیشتری برای ابتلا به کراتوز اکتینیک دارند، زیرا توانایی بدن آن‌ها برای مقاومت در برابر قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء‌بنفش کمتر است.
۴- قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید:
قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت نور خورشید، به دلیل کار در فضای باز یا گذراندن زمان زیاد در ساحل نیز می‌تواند شانس ابتلا به کراتوز اکتینیک را افزایش دهد.
۵- ایمنی پایین:
اگر عملکرد سیستم ایمنی شما ضعیف است یا به دلیل بیماری یا برخی داروها سرکوب سیستم ایمنی دارید، می‌تواند با مکانیسم‌های ترمیم بدن شما تداخل داشته باشد و شما را مستعد ابتلا به کراتوز اکتینیک کند.
کراتوز اکتینیک چگونه درمان می‌شود؟
درمان زودهنگام کراتوز اکتینیک بسیار مهم است، زیرا اگر درمان نشود، پتانسیل تبدیل شدن به کارسینوم سلول سنگفرشی را دارد. معمولا در کلینیک متخصص پوست برداشته می‌شود. اگر تغییرات مشکوکی وجود داشته باشد، برای بیوپسی فرستاده می‌شود تا علائم سرطان رد شود. گزینه‌های درمانی از درمان‌های موضعی گرفته تا اکسیزیون متغیر است. به تمام روش‌های درمان در زیر نگاهی بیندازید.
۱- طب موضعی:
داروهای خاصی را می‌توان بر روی کراتوز اکتینیک استفاده کرد که باعث تخریب ضایعه می‌شود. آن‌ها می‌توانند Fluorouracil-5، Imiquimod و غیره باشند. انتخاب دارو توسط متخصص پوست پس از مطالعه اندازه و ماهیت ضایعه تعیین می‌شود.
۲- برداشتن:
ضایعات را می‌توان به طور کلی به همراه حاشیه‌ها برداشت و پس از برداشتن برای ارزیابی برای بیوپسی فرستاد. این به رد کردن علائم سرطان کمک می‌کند. این کار معمولا در صورت مشکوک بودن ضایعه انجام می‌شود.
۳- کوتر:
در کوتریزاسیون، ضایعه با جریان الکتریکی سوخته می‌شود. این کار سلول‌های آسیب‌دیده پوست را می‌کشد و از گسترش بیشتر آن جلوگیری می‌کند.
۴- کرایوتراپی:
در کرایوتراپی، ضایعه با محلول کرایوسرجری مانند نیتروژن مایع اسپری می‌شود. سلول‌های آسیب‌دیده را در هنگام تماس منجمد می‌کند و آن‌ها را می‌کشد. ضایعه در عرض یک هفته بعد از عمل پوسته می‌شود و می‌افتد.
آیا راهی برای جلوگیری از آن وجود دارد؟
همه‌ی ما این ضرب‌المثل را شنیده‌ایم که پیشگیری بهتر از درمان است و به آن اعتقاد راسخ داریم، به خصوص در مورد بیماری‌های پوستی مانند کراتوز اکتینیک. برای مشاهده راه‌های ساده برای محافظت از پوست در برابر ابتلا به این بیماری جدی، مطالب زیر را با دقت بخوانید.
۱- ضد آفتاب:
اولین و مهم‌ترین راه برای پیشگیری از کراتوز اکتینیک استفاده آزادانه و مکرر از ضد آفتاب است. این به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک و از سایر مشکلات رایج پوستی جلوگیری می‌کند.
۲- پوشاندن:
هنگامی که قرار است برای مدت طولانی در معرض نور خورشید باشید، توصیه می‌شود از کلاه‌های لبه پهن و لباس‌های محافظ مانند روسری استفاده کنید تا مانعی فیزیکی برای پوست در برابر اشعه UV ایجاد کنید. این برای کاهش خطر آسیب‌های ناشی از نور خورشید بسیار مفید خواهد بود.
۳- از سولاریوم خودداری کنید:
باید از تخت‌های مخصوص برنزه کردن اجتناب کرد، زیرا خطر کراتوز اکتینیک را افزایش می‌دهند.
۴- محدود کردن قرار گرفتن در معرض نور خورشید:
حتی اگر برای سطوح ویتامین D خود به نور خورشید نیاز داشته باشیم، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید بدون محافظت می‌تواند آسیب زیادی به پوست وارد کند. گذراندن ۱۰ دقیقه زیر نور خورشید صبح زود برای دریافت سطح مورد نیاز ویتامین D کافی است.
۵- پوست خود را از نظر ضایعات بررسی کنید:
پوست صورت و بدن خود را به طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه ضایعه مشکوک پوستی به متخصص پوست مراجعه کنید؛ به خصوص اگر اندازه آن به سرعت در حال رشد باشد، خونریزی داشته باشد یا تعداد آن به سرعت در حال افزایش باشد.
سوالات متداول در مورد کراتوز اکتینیک
آیا کراتوز اکتینیک سرطانی است؟
کراتوز اکتینیک ماهیتا سرطانی نیست. با این حال، اگر درمان نشود، ممکن است در طی یک دوره زمانی به سرطان پوست سلول سنگفرشی تبدیل شود. در حالی که این بیماری تهدید‌کننده زندگی نیست، بهترین کار این است که زودتر درمان شود تا خطر ابتلا به سرطان در آینده کاهش یابد.
آیا کراتوز اکتینیک از بین می‌رود؟
کراتوز اکتینیک به خودی خود از بین نمی‌رود. برای خلاص شدن از شر ضایعه یک روش درمانی موضعی یا درون کلینیک پوست لازم است. مراجعه به متخصص پوست به محض مشاهده ضایعه اهمیت زیادی دارد. در این صورت احتمال بسیار کمی وجود دارد که در آینده به سرطان تبدیل شود.
کراتوز اکتینیک چگونه به نظر می‌رسد؟
کراتوز اکتینیک ممکن است در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف ظاهر شود. می‌تواند خشک یا پوسته پوسته باشد و ممکن است به رنگ قرمز، سفید، صورتی یا خرمایی باشد. اغلب از نظر بافت خشن است و بنابراین احساس کردن آن راحت‌تر از دیدن است. فقط یک متخصص پوست می‌تواند پس از بررسی دقیق تمام علائم، آن را شناسایی کند.
کلام آخر
باز هم تاکید می‌کنیم که در صورت مشاهده‌ی هر گونه علائم، در اولین فرصت به متخصص پوست مراجعه کنید تا بعدا خطری شما را تهدید نکند.
امیدواریم این مطلب توانسته باشد شما را به طور کامل با این ضایعه پوستی آشنا کند. اگر سوال دیگری در این زمینه داشتید، حتما برای‌مان بنویسید. همچنین می‌توانید با مراجعه به پیج اینستاگرام، از مشاوره‌ی رایگان ادمین‌ها بهره‌مند شوید.
