پسوریازیس چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آیا تا به حال لکه‌های قرمز و پوسته ‌پوسته روی پوست‌تان ظاهر شده‌اند؟ این بیماری پوستی نه مسری است و نه خطرناک، اما می‌تواند حسابی زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله قرار است با زبانی ساده ولی علمی و دقیق همه چیز درباره پسوریازیس را بررسی کنیم: از علت‌ها گرفته تا روش‌های درمان و حتی پاسخ به سوالاتی که شاید شما هم سرچ کرده باشید!

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس (Psoriasis) یک بیماری خودایمنی مزمن پوستی است که در آن سیستم ایمنی بدن بیش ‌از حد فعال می‌شود و باعث می‌شود چرخه‌ی رشد سلول‌های پوست خیلی سریع‌تر از حالت طبیعی اتفاق بیفتد. نتیجه؟ تجمع سلول‌ها روی سطح پوست و تشکیل پلاک‌های ضخیم، قرمز و پوسته‌ پوسته.

نکته جالب: سلول‌های پوستی معمولا هر ۲۸ تا ۳۰ روز یک‌بار تجدید می‌شوند، اما در پسوریازیس این روند فقط ۳ تا ۴ روز طول می‌کشد. تصور کنید یک خط تولید کارخانه که سه برابر سریع‌تر کار کند؛ طبیعی است که محصول نهایی (اینجا سلول‌های پوستی) روی هم انباشته شوند.

انواع پسوریازیس

این بیماری یک چهره ندارد؛ بلکه به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود:

۱) پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis)

این نوع شایع‌ترین شکل پسوریازیس است و حدود ۸۰ درصد مبتلایان به آن دچار می‌شوند. ضایعات به صورت لکه‌های قرمز و ضخیم روی پوست ظاهر می‌شوند که معمولا با پوسته‌های سفید یا نقره‌ای پوشیده شده‌اند. محل‌های شایع بروز آن آرنج، زانو، کمر و پوست سر است. این پلاک‌ها می‌توانند باعث خارش، درد و حتی ترک‌خوردگی و خون‌ریزی شوند. شدت آن متغیر است؛ در برخی افراد فقط چند پلاک کوچک ایجاد می‌شود و در برخی دیگر بخش بزرگی از بدن را درگیر می‌کند.

۲) پسوریازیس قطره‌ای (Guttate Psoriasis)

این نوع بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و معمولا بعد از یک عفونت مثل گلودرد استرپتوکوکی شروع می‌شود. ضایعات به شکل دانه‌های کوچک و قرمز روی پوست ظاهر می‌شوند و اغلب در تنه، بازوها و پاها پراکنده‌اند. برخلاف نوع پلاکی، این ضایعات ضخیم و پوسته ‌پوسته نیستند و ظاهرشان بیشتر شبیه قطرات باران روی پوست است. در بسیاری از موارد، این نوع پسوریازیس با گذشت زمان و درمان عفونت بهبود پیدا می‌کند، اما گاهی به نوع پلاکی تبدیل می‌شود.

۳) پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis)

این نوع در چین‌های بدن مثل زیر بغل، کشاله ران، اطراف دستگاه تناسلی و زیر سینه‌ها دیده می‌شود. ضایعات آن به صورت لکه‌های قرمز براق و صاف ظاهر می‌شوند و معمولا پوسته ‌پوسته بودن زیادی ندارند. به دلیل رطوبت، تعریق و اصطکاک در این نواحی، علائم می‌توانند شدیدتر حس شوند و گاهی با عفونت قارچی اشتباه گرفته شوند. درمان این نوع به دلیل حساسیت نواحی درگیر، کمی دشوارتر است و معمولا نیاز به دقت بیشتری در انتخاب دارو دارد.

۴) پسوریازیس چرکی (Pustular Psoriasis)

در این نوع، ضایعات به شکل جوش‌های سفید یا زرد پر از چرک روی زمینه‌ای قرمز و ملتهب ظاهر می‌شوند. چرکی که در این جوش‌ها دیده می‌شود ناشی از تجمع سلول‌های ایمنی است و عفونی نیست. پسوریازیس چرکی می‌تواند فقط در نواحی خاصی مثل کف دست یا پا بروز کند (نوع موضعی) یا کل بدن را درگیر کند (نوع منتشر). در موارد شدید، علائم سیستمیک مثل تب، لرز، ضعف و کم‌آبی بدن هم بروز می‌کند که نیازمند درمان فوری است.

۵) پسوریازیس اریترودرمیک (Erythrodermic Psoriasis)

این نوع نادر اما بسیار خطرناک است و تقریبا کل سطح بدن را درگیر می‌کند. پوست فرد به شدت قرمز، ملتهب و پوسته‌ پوسته می‌شود و همراه با خارش، درد و گاهی تب بروز می‌کند. چون پوست بخش مهمی از تنظیم دمای بدن و تعادل آب و الکترولیت‌ها را بر عهده دارد، این نوع پسوریازیس می‌تواند باعث کم‌آبی، نوسانات دمای بدن و حتی مشکلات جدی در اندام‌های داخلی شود. پسوریازیس اریترودرمیک یک وضعیت اورژانسی است و باید سریع تحت درمان قرار گیرد.

۶) پسوریازیس ناخن (Nail Psoriasis)

این نوع، ناخن‌های دست و پا را درگیر می‌کند و باعث تغییر رنگ (زرد یا قهوه‌ای شدن)، ضخیم شدن یا جدا شدن ناخن از بستر (اونیکولیز) می‌شود. سطح ناخن‌ها ممکن است سوراخ‌ سوراخ یا حفره‌دار شود و در موارد شدید، ناخن شکننده یا حتی کاملا تخریب شود. این نوع اغلب همراه با پسوریازیس پلاکی یا آرتریت پسوریازیس دیده می‌شود و تشخیص آن از قارچ ناخن گاهی دشوار است. درمان هم معمولا طولانی ‌مدت و ترکیبی است.

علائم پسوریازیس

علائم می‌توانند بسته به نوع پسوریازیس متفاوت باشند، اما رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:

• لکه‌های قرمز با پوسته‌های سفید یا نقره‌ای
• خارش، سوزش یا درد
• ترک‌خوردگی و خونریزی پوست
• تغییر شکل یا ضخیم شدن ناخن‌ها
• در موارد شدید، درد مفاصل (آرتریت پسوریازیس)

علت‌های پسوریازیس

علت دقیق هنوز مشخص نیست، اما ترکیبی از ژنتیک و سیستم ایمنی نقش اصلی را ایفا می‌کنند. عوامل محرک هم می‌توانند بیماری را شروع یا تشدید کنند:

• استرس
• عفونت‌ها (مثل گلودرد)
• سرما یا خشکی هوا
• برخی داروها (مثل بتابلاکرها یا لیتیوم)
• سیگار و الکل
• زخم یا خراش روی پوست (پدیده کوبنر)

روش‌های درمان پسوریازیس

خبر خوب این است که اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما راه‌های زیادی برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی وجود دارد.

۱- درمان‌های موضعی

• کرم‌ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب
• ویتامین D مصنوعی (کلسيپوتریول) برای کند کردن رشد سلول‌های پوست
• آنالوگ‌های ویتامین A (رتینوئیدها)
• مرطوب‌کننده‌های غلیظ برای کاهش خشکی و پوسته‌ پوسته شدن

۲- درمان‌های سیستمیک (خوراکی یا تزریقی)

برای موارد متوسط تا شدید:

• متوترکسات: کاهش فعالیت سیستم ایمنی
• سیکلوسپورین: سرکوب ایمنی قوی‌تر
• آسیترتین: یک نوع رتینوئید خوراکی
• داروهای بیولوژیک مثل اتانرسپت، آدالیمومب و اوستکینومب که دقیقا مسیرهای ایمنی را هدف می‌گیرند

۳- نور درمانی (فتوتراپی)

قرار گرفتن تحت نور کنترل‌شده UVB می‌تواند رشد بیش ‌از حد سلول‌های پوستی را کاهش دهد.

۴- سبک زندگی و مراقبت‌های حمایتی

• مصرف غذاهای ضدالتهاب مثل ماهی‌های چرب، میوه‌ها و سبزیجات تازه
• دوری از الکل و سیگار
• مدیریت استرس با مدیتیشن یا یوگا
• استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب بلافاصله بعد از حمام

آیا رژیم غذایی می‌تواند به پسوریازیس کمک کند؟

بله! رژیم غذایی به ‌تنهایی درمان نیست، اما می‌تواند به بهبود علائم کمک کند:

• افزایش مصرف امگا ۳ (ماهی سالمون، گردو، بذر کتان)
• کاهش مصرف گلوتن در برخی افراد حساس
• اجتناب از غذاهای فرآوری‌شده و سرشار از قند
• نوشیدن آب کافی برای حفظ رطوبت پوست

سوالات متداول

آیا پسوریازیس مسری است؟

خیر! شما نمی‌توانید از طریق لمس یا تماس نزدیک آن را منتقل کنید.

آیا پسوریازیس می‌تواند خود به ‌خود خوب شود؟

گاهی علائم فروکش می‌کنند، اما بیماری معمولا مزمن است و دوباره برمی‌گردد.

آیا استرس واقعا باعث پسوریازیس می‌شود؟

استرس علت اصلی نیست، اما یکی از بزرگ‌ترین عوامل تشدیدکننده علائم است.

آیا درمان‌های خانگی موثرند؟

حمام ولرم با نمک اپسوم یا جو دوسر، استفاده از مرطوب‌کننده‌های طبیعی مثل روغن نارگیل و مدیریت استرس می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما جایگزین درمان پزشکی نمی‌شوند.

آیا کودکان هم ممکن است پسوریازیس بگیرند؟

بله، هرچند بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. درمان کودکان باید با نظر پزشک و حساسیت بیشتری انجام شود.

جمع‌بندی

پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن و خودایمنی است که با وجود ظاهر آزاردهنده‌اش، قابل کنترل و مدیریت است. با ترکیبی از درمان‌های پزشکی، سبک زندگی سالم و مراقبت مداوم از پوست، افراد مبتلا می‌توانند کیفیت زندگی بالایی داشته باشند. به یاد داشته باشید: پسوریازیس دشمنی‌ست که شاید همیشه در کنار شما باشد، اما با شناخت درست می‌توانید آن را رام کنید و اجازه ندهید زندگی‌تان را تحت سلطه بگیرد.

فراموش نکنید که برای دریافت مشاوره‌ی رایگان، همواره می‌توانید از طریق سایت و پیج اینستاگرام الا اسکین با متخصصین ما در ارتباط باشید.